Eşlerin birbirine karşı vazifeleri nelerdir?

[KuM TaNeSi]

Eşlerin birbirine karşı vazifeleri nelerdir?

Eşlerin birbirine karşı vazifeleri

Soru
Dinimizde karı koca arasındaki sorumluluklar nelerdir? Mesela biri diyor kadın çamaşır bile yıkamak zorunda değildir Erkek reistir bu nasıl anlayış? Bu konuda yeterli bilgilerin olduğu bi kitap? Çocukara karşı olan sorumluluk ergenlikten sonra biter mi?Evlilikte kadının çalışması, öncesinde sevgiye dayalı evlilik dindarlık hususu nasıl olmalıSevgi var iki kişi arasında ama bazı düşünceleri msela örtüde farklılık gösteriyor bu yüzden mesela vazgeçilmesi bi gerekir?Evlilik öncesi aşık olmak?

Cevabımız

Değerli Kardeşimiz;

Kadının kocasına karşı vazifeleri:

1- Kanaat çünkü kanaatkar olmak kalp rahatlığının sebebidir bir kadın arsızlık ve açgözlülük ederek efendisini, kendisinden ve evinden soğutmaktan sakınmalıdır Kanaat; kafi gelecek miktar ile yetinmek tamahkarlık etmemek demektir

2- Kocaya itaat Peygamberimiz ( asm)" bir kadın kocası kendisinden memnun olarak ölürse cennete girer" buyurmuşlardır

3- Temiz olma kocanın göreceği yerlere itina ile dikkat etmek ve temizlemek Bilinmelidir ki, güzellik ve temizliği getiren şeylerin en güzeli sudur daima güzel kokular sürünmeli

4- İhtiyaçların karşılanması Kocanın yemek yiyeceği vakte dikkat etmek uyku saatini geçirmeme kocanın adeti nasılsa o zamanlarda yemek ve yatağını hazırlamak

5- Malın korunması kocanın mal ve eşyasını korumak, çünkü mal ve eşyayı korumak iş bilmekten geçer

6- Akrabaya saygı kocanın akrabasına ve yakınlarına hürmet etmek çünkü kadının kocanın akrabasına ve yakınlarına hürmet etmesi, güzel idare ve tedbirden ileri gelmektedir

7- Sır saklanması kadın kocasından edindiği sırrını hiç kimseye duyurmaması eğer duyuracak olursa kocasının itimadını kaybeder kadında ondan emin olamaz

8- Saygı ve hürmet kocanın emrini yerine getirmek ona karşı çıkmama ve asi olmamak eğer ona karşı gelecek olunursa onu kendine kinlendirip düşman yapma ihtimali yüksektir

Ayrıca bir koca hanımını istediği şeye zorlaması da caiz değildir ve kadın bu gibi şeyleri dinen yapmak zorunda değildir Mesela, bir kadın yemek yapmak veya kendi çocuğuna bakmak zorunda değildir Ama ailenin huzuru ve selameti için, aile fertleri arasında karşılıklı hürmetin tesisi için kadının meşru ve müspet olan ( kendi hoşuna gitmese de ) yapması elbette güzeldir

Aile içinde karı kocanın görev paylaşması

İslamda aile, korunması gereken kutsalların başında yer alır Bu sebeple aile başı boş bırakılmamış, bireylerini koruyacak biri aile reisi olarak en başta sorumlu tutulmuştur Bu sorumlu kimse,sözünü dinletecek güç ve kuvvette olmalı ki,ailede haddi aşanları meşruluk çizgisinde muhafaza edip sözünü dinletebilsin Bu da aile içinde etkisini herkese kabul ettirecek güçte olan baba ve koca olacaktır

İslam’da ailenin bu reisi, başına buyruk kimse değildirTam aksine reisi olduğu ailenin sorumluluklarını olanca ağırlığıyla yüklenen, geçimini temin etme görevini de omuzlarına alan kimse demektir Yani baba ve kocanındır dışarıda çalışıp ailenin geçimini temin etme sorumluluğuHanım aile reisi gibi dış işlerinde çalışarak ,geçim temin etme zorunda değildir

Efendimiz (sav) Hazretleri, kızı Fatıma ile damadı Ali’yi evlendirdiği sırada, evin iç işlerini kızı Fatıma’ya, dış işlerini de damadı Ali’ye verirken:

- Çeşmeden su getirmek, hamur yoğurup ekmek yapmak,evin temizliğini yapıp iç işlerini düzenlemek Fatıma’ya aittir Dış işleri de Ali’nin sorumluluğundadır !tavsiyesinde bulunmuştur

Bununla beraber, bey ev işlerine de yardım edebileceği gibi,hanımın da dış ilerinde beye destek olması da caiz görülmüştür Nitekim Efendimiz(sav)Hazretleri ev işlerinde ailesine yardım etmiş,hatta evdeki bu yardımın ümmetine de sünnet olduğu kitaplarımızda ifadesini de bulmuştur Aynı anlayış hanım için de söz konusudur İhtiyaç halinde hanım da dış işlerinde çalışarak ailenin geçiminde beyine yardımcı olabilecektir Beyi hanımın çalışma şartlarını uygun bulması halinde izin de verebilecektir İzin vermez de:”Evinde hizmetini gör,ben geçimini sağlamaya borçluyum,” derse,kadın çalışma isteğinde ısrar etmeyecektir Eder de bir anlaşmazlık çıkarsa durum nasıl çözülecektir?

Bu ve benzeri tüm aile içi anlaşmazlıklarda tarafların çözüm bulmaları için(Nisa suresi ayet 35)de bildirilen ailenin hakem heyeti toplanabilir Hakem heyeti, hanımla beyin seçtikleri birer,ikişer itimat ettikleri,bilgili,tecrübeli kimselerden oluşurlar Bunlar tarafları dinleyip,durumu inceleyerek,neye karar verirlerse ona uyumak suretiyle anlaşmazlık çözülecektir Tarafların hakimleri durumunda olan bu hakem heyeti de çözemezse elbette ,bir taraf ısrarından,inadından vazgeçecektir Biri fedakarlıkta bulunmaz da inatlı tutum devam ederse, her halde aile için daha iyi sonuç vermeyecek,birlik bozulacaktır
Çalışma izini için kadının çalışma ortamının müsait olması aranan ilk şartlardandır İş yerinde yabancı erkekle iki ikiye baş başa çalışma durumunda kalmamalıdır kadınBöyle tenha yerlerde en azından her an birilerinin oraya girme ihtimali söz konusu olmalıdır Kimsenin giremeyeceği tenhalıkta, iki ikiye baş başa kalma durumu ,tarafları çevrenin dedi kodu suna da maruz bırakabilir Aileyi korumaya alan İslam ,böyle şaibeli baş başa kalmalara izin vermemekte,çalışma ortamının umuma açık olması şartını getirerek, tarafları korumaya almaktadır

Çevreden üretilebilecek söylentiler de baştan önlenmiş olmaktadır

-İslam’da bir birine yabancı kadınlarla erkeklerin iç içe, beraber, karışık, senli benli yaşamaları, beraber oynayıp eğlenmeleri,gülüp söyleşmeleri,yan yana oturmalarısakıncalı bulunmuş ve bütün bunlar “ihtilat” (karışım) terimi içinde ifade edilmiştir Çalışan kadın iş gereği,işin zaruri kıldığı ölçüler içinde erkeklerle beraber ve yan yana olabilirler Ancak,bu beraberlik zaruret sınırını aşmamalı ve ihtilat( karışım ) çerçevesine girmemelidirİş yerlerinde amirler bu ölçüye özen göstermeli, Müslüman (dindar ) kadınları gereksiz ihtilata zorlamamalı,bunun için baskı yapmamalı,iş arkadaşları da kadınlara anlayış göstermelidirler Şehirler arası seyahatlerde kadınlarımızın yanına yabancı erkeklerin oturtulmaması, ikinci bir kadın bulunamadığı zaman koltuğun maddi fedakarlık yapılarak boş bırakılması takdire şayan bir davranıştır Bu titizliğin devlet dairelerinde ve iş yerlerinde de gösterilmesini beklemek Müslüman (inandığını yaşamak isteyen) kadınların hakkıdır” (Hayreddin Karaman Kadın ve Aile, s, 98)

Evet, İslam’ın aile anlayışındaki ölçü aşağı yukarı böyledir:
Bey evin dış işlerini ve ihtiyaçlarını karşılamalı, hanım da iç işlerini ve hizmetlerini görmelidir

Aralarında yardımlaşma her zaman mümkündür Ancak hanım dış işte çalışma zaruretini duyarsa, bunun şartlarını beyiyle konuşup birlikte karar vermeli,çalışma mekan ve şartları müsait değilse bunda ısrarcı olmamalı,ailenin mutluluğunu en başta tutmalıdır

“Erkek, kadın, inanmış olarak kim iyi iş işlerse ona hoş bir hayat yaşatacağız” (Nahl Suresi, 97)

“Ben sizden erkek ya da kadın olsun çalışan hiç kimsenin amelini zayi etmeyeceğim Hep birbirinizdensiniz” (Al-i İmran Suresi, 95)


Selam ve dua ile
Sorularla İslamiyet Editör

[KuM TaNeSi]

Kocanın hanımına karşı vazifesi

Cevabımız

Değerli Kardeşimiz;

Kadının genel haklarını kısaca açıklamaya çalışalım:

"Birisine bir kız çocuğu müjdelenirse, üzüntüsünden yüzü simsiyah kesilir" (Kur'ân-ı Kerîm 16 (en-Nahl)/58 ) Bu âyette Allah (cc) cahiliyyet insanının kadına bakışını anlatır ve takbih eder Halbuki, "Allah diledigine kız, dilediğine erkek, dilediğine ikisini birden verir, dilediğini de kısır yapar" (Kur'ân-ı Kerîm 42 (es-Sûrâ)/49)

Kadın da tıpkı erkek gibi doğar, erkek gibi insan yavrusudur Şefkatte ve hediyede aralarını ayırırlarsa, anne baba sorumlu olurlar Peygamberimizin vasiyyetini gözetmemiş olarak şefaatten mahrumiyeti hak ederler Cahiliyyet duygularının insanlarda zaman zaman depreşeceğini bildiği için, Efendimiz kız çocuklarının, eğitimini özellikle vurgular ve "üç, iki, hattâ bir kız çocuğunu, haklarını koruyarak yetiştiren babanın, Cennette kendisiyle beraber olacağını" (Ibn Mâce, edep3) duyurur Çocuğun kız doğmasında da erkekte olduğu gibi, "Şükür" olarak "akîka" kurbanı kesilir Ismi güzel verilir, zorunlu eğitimi yaptırılır Gerekli cinsel bilgileri anneden alır Kur'ân'da ve Sünnette ilme teşvik eden hiç bir nas, kadınları bundan ayırmaz Tersine, ihmale uğrayacaklarını bildiği için, Peygamberimiz özellikle kadın eğitimini tavsiye etmiş haklarının korunmasını emretmiştir Onun devrinde "müctehid" olan kadınlar yetişmiştir (Meselâ Resûlüllah'ın (sa) zevceleri Âişe validemiz bunlardan biridir)

Kadın hiçbir konuda erkekten ayrı tutulmadan büyütülmüş ve yetiştirilmiş, sıra evlenmesine gelmiştir Damat adayını görmesi bir hakkı ve aynı zamanda bir sünnettir Beğenmezse reddeder, velîlerin ve damat adayının ısrarı hiçbir şeyi değiştirmez

Evlenirken ağırlığını koyar, damat adayından istediği kadar "mihir" alır Mihir onun Allah'ça belirlenmiş en tabii hakkı ve hayat garantisidir Harcama sahası, meşru çerçevede tamamen kendi iradesine bağlıdır Mihrini, ya da varsa diğer mal varlığını, hayır yolunda harcayabileceği gibi ticarî işletmelerde kullanabilir, şirketler kurar, şirketlere hisse senetleriyle ortak olur, kazanır ve kazandığını da istediği yerde harcar Çünkü kendi sosyal güvenliği, kocaya varmakla garanti altına alınmıştır Ev için ve kendisi için gerekli bütün zarûri harcamalar erkeğin sırtınadır Erkek, elbiseni ya da süs malzemeni kendi kazancınla al, diyemez Kendi varlığı ölçüsünde kadının nafakasını sağlamak zorundadır Sağlayamayacaksa evlenemez Evlendikten sonra sağlamazsa kadının boşanma talebi olumlu sonuçlanır

Kocası onu tahkir edemez, onun hayat arkadaşı olduğunu unutmamak zorundadır, darılıp evinde yalnız bırakamaz Erkeğin en hayırlısı, kadına en iyi davranandır (Bk Buhâri, nikâh 43; Müslim, fedâil 68)

Evde hanımıyla şakalaşmak, eğlenmek ve onu eğlendirmek kocanın görevlerindendir

Kadının hak-hukuk tanımayıp isyan etmesi dışında, sudan bahanelerle erkek karısını dövemez, (Karının dövülmesi konusunda Kur'ân-ı Kerîm 4 (en-Nisâ)/34 âyeti ve tefsirlerine bakılabilir Örnek olarak bk Ibn Kesîr N/257; Kurtubî NI/170,172,173; Elmalı N/1351; Ebû Dâvûd, menâsik 56; Ibn Mâce, menâsik 84; Müslim hac 147; Tirmizi, Rada'11; Ebû Dâvûd, menâsik 56; Halebî Sağîr s 395; Halebî Kebîrs 621; Canan, Terbiyes 391 hastalık kıskançlığından kaynaklanan şüphesinden ötürü karısını anî baskınlarla rahatsız edemez Peygamberimiz (sas) bir hadîslerinde ailesinden uzun zaman ayrı kalan birisinin, haber vermeden gece ansızın eve gelmesini yasaklamıştır Bunda ayrıca koltuk altı, etek tıraşı ve süslenip taranmayla kocasına hazırlık yapabilme imkânı bulması da, sebep olarak zikredilmiştir (Bu konuda bir hadîs-i şerîfin meâli şöyledir: "(Uzaklardan) geceleyin geldiğinde hanımmn yanına girme ki, bıçak kullanıp tıraş olsun, dağınıksa tarasın (gelişine hazırlansın)" Buhârî, nikâli 121,122; Müslim, radâ' 58, imâret 181,182; Dârimî, nikâh 32, cihâd 163; Müsned NI/298 Hadîs şerhleri buna sebep olarak bir de, eve geceleyin aniden girmesinin, hanımının ihanetinden şüphelendiği anlamına gelebileceği ihtimalini gösterirler)


Evlendikten sonra bir yıl içerisinde hiç cinsel ilişki yapamayan erkekten kadının ayrılma hakkı vardır Kadın "peşin mihrini" almadan kendisini erkeğe teslim etmeyebilir

Kadının nafakası gibi, tedavisi ve ilâç harcamaları da kocaya aittir Kadın ekmek yapamayan birisi ise, erkek hazır ekmek almak zorundadır Süslenmesini istiyorsa, süs malzemeleri ve koku masrafi erkeğe aittir Yılda yazlık ve kışlık olmak üzere iki takım elbise erkeğe aittir Anlaşmazlik söz konusu olursa elbisenin nitelikleri mahalli idarelerce tesbit edilir Kadın, kocası sefere çıkarken, gelmediği günler için nafakasına, ondan kefil alabilir Âdetli günlerinde kocasından ayrı yatmak isterse, ayrı bir yatak istemek hakkıdır

Durumuna göre kadın kocasından hizmetçi isteyebilir Hizmetçinin ücreti kocasına aittir Örfe göre kadınların yapmaması ayıplanan ev işleri dışında kadın, hiçbir iş yapmak zorunda değildir

Ihtiyaç duyarsa kocasıyla aylık nafaka miktarında anlaşırlar Yetmediğini anlarsa artırmasını ister, koca kabul etmezse mahkemeye başvurabilir

Kadın kocanın yakınlarını istemediği takdirde, kocası onu müstakil bir evde oturtmak zorundadır Buna sebep olarak, kocasıyla oynaşmak ve yararlanmak arzusuna, onların bulunmasının engel olacağı gösterilmiştir Hattâ cinsel ilişkiyi bilmeyecek kadar küçük olan çocuğu dışındakiler için de aynı sebeble ayrı odalar istemek, kadının hakkıdır

Kadının, haftada bir kez anne-babasını ziyaret hakkıvardır, erkek buna engel olamaz

Erkeğin haklarına bir zarar vemeyen meşru işlerde; kadının meşru çerçevede çalışmak hakkıdır

Âdet ve lohusalıktan ötürü hamama gitmek istediği takdirde, hamam parasını erkek verir, ancak hamamda avret yerlerinin açılmamasına riayet edilmediği biliniyorsa, kadın hamama gönderilmez

"Ric'î" (dönülebilir) ya da "bâin" talakla boşanan karısının her türlü nafakasını, iddeti içerisinde erkek verir

Bu söylediklerimiz bütün fıkıh kitaplannda kadının erkek üzerindeki hakları sayılırken açıklanan konulardan sadece birkaç örnektir Sonra bunlar birer tavsiye niteliğinde değil, yaptırımı olan kanûni haklardır Karadeniz'de, Anadolu'da şurada-buradâ kadınlar çalıştırılıyor ve ancak erkeğin yapabileceği zor işler altında eziliyorlarsa, bunun suçu İslam'ın değil, Islâmı onların hayatından uzaklaştıranların olsa gerektir,

Bir seçim sözkonusu olduğunda kadının seçme hakkının bulunduğunu çoğu Islâm bilginleri söylemişlerdir Çünkü onların böyle bir hakkının olmadığına dair hiçbir delil yoktur Kaldı ki seçme, "bey"at"tan ibarettir Halbuki, Peygamberimiz kadınlardan da bey'at almıştır (bk Kur'ân-ı Kerîm 60/12 âyeti ve tefsirleri) Hz Ömer'den sonra seçilecek halife için, evlenmemiş genç kızlar dahil, herkesten fikir alınmıştır(bk Muhammed Hamîdullah, Islâm Müesseselerine Giriş Ist1981, s 112 (Ibn Kesîr'den nakil))

Nihayet kadın öldüğünde kefeni de kocasına aittir (Özet olarak sunduğumuz bu maddelerin daha geniş bir açıklaması için bk Ibn Âbidîn, Reddü'l-muhtâr, Mısır 1380 (1960) NI/571 vd Ayrıca bütün fıkıh kitaplarının nafaka bölümleri ve özellikle Serahsî, Mebsût V/180 vd)

Görüldüğü gibi kadın geçim konusunda hiçbir derdi ve endişesi olmayan, yani alabildiğine sosyal güvenliği bulunan bir insandır Ve bütün bunlar bir anlaşmazlık sözkonusu olduğunda mahkeme kararı ile belirlenecek olan kanunî haklardır Yoksa Islâm'da karı-koca birbirinden devamlı hak koparmak için çekişip duran iki düşman kutup değildirler Birbirlerini tamamlayan, birbirlerine yardım eden, destek olan, huzur ve moral kaynağı oluşturan, bir bütünün iki yarım parçasıdırlar Tıpkı Peygamberimiz'in ev işlerine yardım etmesi, Hz Ali ile eşi Fatıma arasında iş bölümü yapması gibi
Selam ve dua ile
Sorularla İslamiyet Editör